Pelagos Politismou

Zεϊμπέκ(ικα) – «Το πέταγμα τ’ αητού»

Στο Αναγνωστήριο Αγιάσου με ελεύθερη είσοδο για το κοινό την Κυριακή 6 Απριλίου 2014 στις 7 το απόγευμα.

Μια συναυλία με αντικείμενο το ιδίωμα των μικρασιατικών παραλιών, των zeybek, όπου θα αποδοθούν μέσω διαφορετικών τύπων ορχήστρας τουρκόφωνα λαϊκά κομμάτια, αστικά μεσοπολεμικά τραγούδια που ακολουθούν τη φόρμα του ζεϊμπέκικου, καθώς και μυτιληνιοί οργανικοί σκοποί.

Θα παίξουν οι μουσικοί, μέλη του Κέντρου Σπουδών Ανατολικής Μουσικής του Αναγνωστηρίου Αγιάσου (ΚΕΣΑΜ), Νίκος Ανδρίκος (divan saz, πολίτικο λαούτο, φωνή), Μαρία Σεϊτανίδου στο τραγούδι, Γιάννα Μαϊστρέλλη στο βιολί, Αλέκος Καφούνης (çöğür, πολίτικο λαούτο, σαντούρι), Βασίλης Κουζινόγλου στην κιθάρα και Στρατής Σκουρκέας (cura saz, μπαγλαμάς, κρουστά).

Λίγα Λόγια για τον Ζεϊμπέκ(ικο)

Με την χρήση του όρου Ζεϋμπέκικο(ς) στην σύγχρονη Ελλάδα, η καθιερωμένη στερεοτυπική αναγωγή η οποία συνήθως πραγματοποιείται, ταυτίζεται με τον ομώνυμο λαϊκό χορό, και μάλιστα με την αντίστοιχη, αισθητικά ομογενοποιημένη νεοαστική του εκδοχή. Ωστόσο, μια προσεκτικότερη μελέτη των πηγών σε σχέση με τον άξονα του χρόνου, αναδεικνύει τις πολλαπλές πολιτισμικές διαστάσεις των Ζεϋμπέκ, αποδεσμεύοντάς τα συγχρόνως από την παραπάνω μονομέρεια, καθώς τα καταξιώνει ως το κυρίαρχο μουσικό λαϊκό μουσικό ιδίωμα της ευρύτερης περιοχής των μικρασιατικών παραλίων (Ege Bölgesi). 

Έτσι, το εν λόγω είδος, δημιούργημα της αντίστοιχης εθνοφυλετικής κοινότητας, χαρακτηρίζεται για το εύρος του ρεπερτορίου, τη ρυθμική και τροπική του ποικιλομορφία, τον υφολογικό-εκφραστικό του πλούτο και, τέλος, για τη μορφολογική (μελωδία, στίχος, ρυθμός) και επιτελεστική του (μουσική απόδοση – οργανική και φωνητική -όρχηση) πληρότητα.
Το ενδιαφέρον στην όλη περίπτωση είναι πως το είδος των Ζεϋμπέκ, είτε ως ρυθμική φόρμα είτε ως μελωδικό-εκφραστικό πρότυπο, αποτέλεσε μια πλούσια πηγή άντλησης αφορμών εναλλακτικής έκφρασης και πρωτογενούς δημιουργίας για όλο τον αστικό μουσικό πολιτισμό της περιοχής (Σμύρνη, Λέσβος), «ενθαρρύνοντας» κατ’ αυτόν τον τρόπο την τάση για λόγια διαχείριση υλικού με χώρο προέλευσης τον λαϊκό μουσικό πολιτισμό της υπαίθρου. Βάσει αυτής της πραγματικότητας, συγκροτείται ένα ιστορικό τόξο που εκτείνεται από τις πριμιτιβικές δημώδεις εκδοχές των τουρκόφωνων Zeybek, μέχρι τις αντίστοιχες επεξεργασμένες του αστικού χώρου της Σμύρνης και της Μυτιλήνης, καθώς και τις δημιουργίες των επώνυμων συνθετών του Μεσοπολέμου και του πρώιμου Ρεμπέτικου.